Đến 2015, nhiều nhất chỉ cần 20 ngân hàng

Chủ trương sáp nhập ngân hàng của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) là một bước đi đúng nhằm tạo nên những NH mới mạnh hơn. Tuy nhiên, nhìn lại làn sóng sáp nhập NH trong mùa đại hội cổ đông vừa qua, có ý kiến cho rằng, dường như đây chỉ là một trào lưu thời thượng.

Để làm rõ hơn về vấn đề này, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với TS. Cao Sỹ Kiêm, nguyên Thống đốc NHNN trong một vai trò mới- Chủ tịch Hội đồng quản trị NH TMCP Đông Á.

Thực hiện kế hoạch tái cấu trúc hệ thống NH, NHNN đang có chủ trương sáp nhập các NH nhỏ lẻ với nhau hoặc với các NH lớn hơn để mở rộng vốn, thị trường, tăng đội ngũ nhân lực, công nghệ, kỹ thuật. Đây là một xu hướng tất yếu, theo yêu cầu cấp thiết của các NH vì trong điều kiện cạnh tranh khốc liệt hiện nay, bên cạnh thực trạng vốn liếng, khả năng kinh doanh thiếu và yếu, nếu không có những thay đổi chiến lược, nâng sức mạnh, khả năng rủi ro, tụt hậu của các ngân hàng rất lớn.

Do đó, việc sáp nhập vừa nằm đề án tái cơ cấu, sắp xếp lại hệ thống NH đã được Chính phủ phê duyệt, vừa là yêu cầu của thị trường chứ không phải theo trào lưu hay “chạy” theo một kế hoạch nào cả.

Sở hữu chéo là tình trạng chung của các NH trên thế giới. Về bản chất, sở hữu chéo cũng có mặt tốt của nó, đó là hỗ trợ, chi viện vốn lẫn nhau giữa các NH. Nhưng ở Việt Nam, sở hữu chéo mang nội dung không lành mạnh, có lợi ích nhóm, làm méo mó hình thức sở hữu này. Do đó, một mặt phải khắc phục sở hữu chéo, mặt khác sáp nhập các NH cũng là một cách giải quyết sở hữu chéo tích cực, triệt để, tận gốc hơn.

Ngoài việc tìm được đối tác hợp lý, trên cơ sở tổng kết hàng năm, NH phải tập trung khắc phục những nhược điểm trong điều hành kể cả về khách hàng, công nghệ, chất lượng, lãnh đạo, cán bộ tác nghiệp, phải sửa thật nhanh, nâng thật tốt hiệu quả kinh doanh và vị thế sau khi sáp nhập hoặc liên kết.

Theo hướng dẫn của NHNN, hiện nay, để một NH hoạt động tốt, quy mô vốn cần khoảng 5.000 – 7.000 tỷ đồng trở lên là hợp lý. Như vậy, số lượng NH cũng cần phải rút đi. Từ nay đến 2015 chỉ cần khoảng 15 đến 17, nhiều nhất là 20 NH. Hiện nay chúng ta có 30 NH nên khi sắp xếp lại phải tạo ra mô hình NH có sức cạnh tranh, tạo ra ảnh hưởng khu vực và thế giới.

Việt Nam cũng như các nước, NH phải có 3 nấc. Thứ nhất là một vài NH có sự cạnh tranh khu vực, thế giới. Thứ hai là có những NH phục vụ phạm vi toàn quốc nhưng nấc quan trọng thứ ba là ở khu vực nông nghiệp, nông thôn phải có NH nhỏ, vừa, phục vụ cho nông thôn.

Thời gian qua chúng ta mở nhiều NH nhưng tập trung ở thành thị nên bỏ trống “trận địa” nông thôn. Trong khi ở thành thị, lượng khách hàng có hạn đã tạo ra sự cạnh tranh vô lối, không lành mạnh kiểu đưa lãi suất lên, tranh cướp khách hàng của nhau hay có những yếu tố làm dòng vốn bị lệch lạc, méo mó như thời gian qua.

Hệ thống Quỹ tín dụng nhân dân hiện mới chỉ có ở 10% xã phường, còn 90% xã phường chưa có. Khoảng trống này đòi hỏi NH và quỹ tín dụng phải khỏa lấp vì chúng ta mới chỉ có hơn 1.000 cơ sở tín dụng hay NH hợp tác, như vậy còn thiếu các cơ sở ngân hàng, quỹ tín dụng tại 11.000 xã phường.

Hồ Huệ